دزیمتری سیتوژنتیکی

دزیمتری سیتوژنتیکی

دزیمتری سیتوژنتیکی چیست؟ دزیمترهای فردی نه تنها میزان اثر بیولوژیکی در سلول های فرد تابش دیده را نشان نمی دهد بلکه در تابش گیری های مزمن (برای مثال تابش گیری شغلی) و در دزهای زیاد (مانند آنچه که در سوانح تشعشعی روی می دهد) از دقت کافی برخوردار نبوده و یا آن که ممکن است در دسترس فرد تابش دیده نباشد. بنابراین لازم است از روش های مناسبی برای تخمین دز دریافتی استفاده شود. امروزه امکان آشکارسازی و تعیین کمی آثار پرتوهای یونساز بر مواد بیولوژیکی با روش های زیستی و مانیتورینگ برای پیش گویی اثر پرتو قابل انجام است. از میان روش های مختلف دزیمتری بیولوژیکی مطرح روش سیتوژنتیکی آنالیز متافاز هم برای دزیمتری بیولوژیکی تابش گیری های حاد و هم برای مانیتورینگ تابش گیری های شغلی و مزمن مناسب تر و قابل اطمینان تر تشخیص داده شده است.

مبنای اصلی استفاده از روش های سیتوژنتیک، آسیب ژنتیکی است که در یک بافت غیر هدف مانند لنفوسیت های خون محیطی ایجاد می شود و اغلب مبین رخدادهای مشابه در سلول هایی است که درگیر فرایند سرطان زایی می شوند. بنابراین، تغییرات کروموزومی اگر در سلول های سوماتیک (پیکری) ایجاد شود منجر به بروز اثر در همان فرد و اگر در سلول های جنسی ایجاد شود به بروز اثر در نسل های بعد منجر می گردد.

بررسی های انجام شده نشان داده است که حتی با تابش گیری های کمتر از حد دز هم فراوانی آسیب های کروماتیدی و کروموزومی افزایش می یابد. بنابراین انجام این آزمایش برای افرادی که در معرض مداوم پرتو قرار دارند و یا از میزان تابش گیری خود اطلاعی ندارند توصیه می شود.

نمونه مورد بررسی: مقدار ۳- ۵ میلی لیتر خون وریدی هپارینه باید روی یخ به آزمایشگاه ارسال شود. برای ارسال نمونه باید با آزمایشگاه هماهنگ شود.

تست فراگمنتاسیون DNA اسپرم

سلامت ژنتیکی اسپرم برای توسعه جنین سالم ضروری است. عامل اصلی ایجاد کننده آسیب DNA اسپرم استرس اکسیداتیو می باشد. پرتوهای یون ساز از عوامل شناخته شده ایجاد کننده رادیکال های آزاد و استرس اکسیداتیو می باشد. سلول های جنسی مردانه به دلیل مواجهه مداوم با پرتوها و تکثیر مداوم بیشتر در معرض آسیب های DNA می باشند و اسپرم های واجد شکست های DNA نه تنها منجر به ناباروری می شوند بلکه ممکن است منتقل کننده آسیب ژنتیکی به نسل بعد باشند. اطلاع از سلامت DNA اسپرم در تشخیص بالینی، اداره و درمان ناباروری مردانه کمک کننده است و از ارزش پیش آگهی برای تخمین نتیجه درمان با روش های کمک باروری برخوردار می باشد.

نمونه مورد بررسی: سیمن تازه تهیه شده در ویال های نمونه گیری باید روی بسته های یخ به آزمایشگاه ارسال شود. نحوه ارسال نمونه می تواند با آزمایشگاه هماهنگ گردد.

دزیمتری بیولوژیکی و بیومانیتورینگ سیتوژنتیکی و نیز تست فراگمنتاسیون DNA اسپرم در آزمایشگاه سیتوژنوم انجام می شود.