سندروم همولیتیک اورمیک (HUS) یک بیماری نادر اما بسیار جدی و خطرناک است که اغلب به دلیل عفونت و در موارد خاص به دلیل استعداد ژنتیکی یا سایر اختلالات و بیماریهای زمینهای ایجاد میشود. این اختلال زمانی رخ میدهد که رگهای خونی کوچک آسیب دیده و ملتهب شوند. این آسیب میتواند باعث ایجاد لخته در عروق سراسر بدن شود و در نهایت لخته میتواند به سایر اندامها به ویژه کلیهها آسیب برساند. هرکسی ممکن است به سندرم اورمیک همولیتیک مبتلا شود با این حال در کودکان خردسال بیشتر شاهد ابتلا هستیم. بیشتر اوقات عفونت با سویههای خاصی از باکتری اشریشیا کلی (E. coli) اتفاق میافتد. مجله پزشکی آزمایشگاه فوق تخصصی ژنتیک سیتوژنوم در این مقاله توضیح خواهد داد که سندروم همولیتیک اورمیک HUS چیست و علل بروز آن کدام است، لطفا با ما همراه باشید.
سندروم همولیتیک اورمیک HUS چیست؟
درست است که سندروم HUS یک بیماری نادر به حساب میآید اما از شایعترین علل نارسایی کلیه در کودکان میباشد. HUS یک سندروم خطرناک است که طی آن گلبولهای قرمز به صورت غیر طبیعی از بین خواهند رفت و موجب نارسایی و انسداد کلیه افراد میشود. این بیماری انواع مختلفی دارد که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.
انواع HUS عبارت هستند از:
- همولیتیک: که تجزیه غیرطبیعی سلولهای قرمز را به دنبال دارد.
- هایپر اورمی: وجود بیش از حد اوره در خون که باعث نارسایی کلیه خواهد شد.
- آتیپیک: یک نوع غیر معمول از سندروم اورمیک همولیتیک که آتیپیک نامیده میشود، میتواند به صورت ژنتیکی بین اعضای خانواده منتقل شود. افرادی که ژن ایجاد کننده این شکل از سندرم اورمیک همولیتیک را به ارث میبرند، همیشه به این بیماری مبتلا نمیشوند اما عفونت، استفاده از برخی داروها یا اختلالت بهداشتی مداوم میتواند باعث ایجاد سندرم اورمیک همولیتیک در افراد دارای این ژن شود.
علت سندروم همولیتیک اورمیک چیست؟
شایعترین علت سندروم همولیتیک اورمیک HUS چیست؟ مهمترین علت ایجاد کننده این سندروم عفونت با سویههای خاصی از باکتری E. coli است. برخی از سویههای E. coli سمی به نام شیگا توکسین (Shiga Toxin) میسازند؛ این سویهها E. coli تولید کننده سم شیگا (STEC) نامیده میشوند. پژوهشها نشان میدهند که اکثر انواع باکتری ای کُلای معمولی و بی ضرر هستند با این حال برخی از سویههای آن میتوانند منجر به سندروم همولیتیک اورمیک شوند. علل دیگر سندرم اورمیک همولیتیک میتواند شامل موارد زیر باشد:
- آلودگی به سایر عفونتها: این میتواند شامل عفونت با باکتری پنوموکوک، ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) یا ویروس آنفولانزا باشد.
- داروهای خاص: برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان سرطان و برخی از داروهای مورد استفاده برای جلوگیری از پس زده شدن پیوند توسط افرادی که اعضای اهدایی دریافت میکنند ممکن است زمینه ساز این سندروم شود.
coli O157 از کجا میآید؟
coli O157 به راحتی در روده بسیاری از گاوهای بالغ و دیگر حیوانات، بدون آن که بیماری ایجاد کند وجود دارد و از این طریق به انسان منتقل میشود.
چه زمانی شیوع بیماری از طریق E. coli O157 اتفاق می افتد؟
شیوع بیماری زمانی اتفاق میافتد که گوشت آلوده به درستی پخته نشود و یا محصولاتی مانند گوشت سرد و یا سبزیجات یا سالاد آلوده مصرف شود.
سندروم HUS معمولا قبل از پنج سالگی بروز پیدا میکند اما گاهی اوقات در افراد کهن سال نیز رخ می دهد. از شایع ترین علائم آن اسهال و خونریزی شدید است.
در برخی موارد HUS ممکن است با عفونت باکتریایی دیگری مرتبط باشد به نام D + HUS. اما این نوع بسیار نادر است و از طرق مختلف ممکن است ایجاد شود از جمله :
- یک عارضه جدی در بارداری
- یک عارضه سرطانی
- در نتیجه واکنش به یک دارو باشد.
- به عنوان عوارض پیوند مغز استخوان رخ دهد.
ویژگیهای مشترک در انواع مختلف سندروم HUS
کم خونی، تعداد پلاکت پایین که میتواند باعث لخته شدن خون در نهایت باعث کبودی پوست شود.
عوارض HUS شدید چگونه است؟
اگر سندروم HUS شدید باشد میتواند بر مغز، روده، قلب و کبد تاثیر بگذارد.
علائم سندروم HUS
معمولا التهاب روده قبل از شروع بیماری رخ میدهد اما از علائم سندروم HUS می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسهال خونی
- استفراغ
- درد شدید در شکم
- فشار خون بالا
- مشکلات در قلب و دستگاه گوارش
و در برخی موارد علائم HUS ممکن است شامل موارد زیر شود:
- کاهش تولید ادرار
- نارسایی کلیه
- کم خونی شدید
- حساسیت و درد در شکم
- کبودی
- تب
- خونریزی
در حالت کلی باید بدانید که همه اشکال سندرم اورمیک همولیتیک به عروق خونی آسیب میرسانند. این آسیب باعث تجزیه گلبولهای قرمز خون می شود که به آن کم خونی نیز میگویند. این وضعیت همچنین باعث ایجاد لختههای خون در رگهای خونی میشود و به نوبه خود به کلیهها آسیب میرساند.
کلام پایانی
هرکسی ممکن است به سندروم اورمیک همولیتیک مبتلا شود اما این بیماری در کودکان خردسال بیشتر شایع است. بیشتر اوقات عفونت با سویههای خاصی از باکتری اشریشیا کلی (E. coli) موجب بیماری میشود و در باقی موارد آلودگی به سایر عفونتها، مصرف برخی داروها یا شرایطی مانند بارداری، ابتلا به سرطان یا بیماریهای خودایمنی میتواند منجر به ایجاد سندرم همولیتیک اورمیک شود. در موراد نادر این اختلال نتیجه برخی تغییرات ژنی است.
مترجم: دکتر سارا فرخی مشاور ژنتیک