تفاوت انسفالیت با مننژیت در چیست؟ آیا می‌توانید هر دو را داشته باشید؟
انسفالیت (Encephalitis) و مننژیت (meningitis) هر دو بیماری‌های التهابی هستند که در غشاهایی که مغز و نخاع را احاطه می‌کنند (در اثر عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی) ایجاد می‌شوند. این اختلالات کاملا جدی تلقی می‌شوند و باید فوراً توسط پزشک متخصص معالجه شوند. مجله پزشکی آزمایشگاه ژنتیک سیتوژنوم در این مقاله سعی دارد به بررسی تفاوت انسفالیت با مننژیت بپردازد چراکه با وجود شباهت‌ها، انسفالیت و مننژیت یکسان نیستند. بیایید به تفاوت‌های بزرگ بین انسفالیت و مننژیت نگاهی بیندازیم؛ لطفا تا پایان با ما همراه باشید.
تفاوت آنسفالیت با مننژیت چیست؟
بزرگترین تمایز بین آنسفالیت و مننژیت به قسمتی از بدن شما برمی گردد که این بیماری‌ها بیشتر بر آن تأثیر می‌گذارند.
برای اینکه بیشتر درک کنید، بهتر است بدانید که مننژیت به معنای تورم غشاهای اطراف مغز (مننژ) و نخاع است اما انسفالیت التهاب خود مغز می‌باشد.
علل
مننژیت و انسفالیت هر دو می‌توانند در اثر ویروس ایجاد شوند. به منظور تفهیم ساده‌تر تفاوت انسفالیت با مننژیت دسته بندی زیر را با دقت بخوانید:
- علل ایجاد مننژیت: همانطور که گفته شد، مننژیت می‌تواند در اثر ویروس، باکتری و قارچ ایجاد شود. مننژیت ویروسی متداول‌ترین نوع مننژیت است و شدت آن از مننژیت باکتریایی کمتر است. مننژیت ویروسی گاهی اوقات مننژیت آسپتیک نامیده می‌شود تا نشان دهد که در اثر عفونت باکتریایی ایجاد نشده و با آنتی بیوتیک قابل درمان نیست. مننژیت باکتریایی باید بلافاصله تشخیص داده و درمان شود. این عفونت می‌تواند توسط عفونت‌های باکتریایی مانند استرپتوکوک پنومونیه، Haemophilus influenzae b یا چندین سویه دیگر باکتریایی ایجاد شود.
- علت انسفالیت: این بیماری نیز می‌تواند در اثر هجوم میکروب ایجاد شود. مانند مننژیت، انسفالیت ویروسی رایج‌ترین نوع انسفالیت نیز می‌باشد. انسفالیت ویروسی به احتمال زیاد در اثر نوعی ویروس به نام آنترو ویروس ایجاد می‌شود. عفونت باکتریایی نیز می‌تواند باعث انسفالیت شود، اما شایع نیست.
به هرحال هر دو بیماری اگر از نوع ویروسی باشند، ممکن است از موارد زیر ناشی شوند:
- ویروس‌های تبخال
- آنفلوانزا
- سرخک
- اوریون
- سرخچه
- ابله مرغان
- ویروس های شایع حیوانات، مانند ویروس نیل غربی
برای دریافت اطلاعات کامل و جامع در مورد بیماری مننژیت روی لینک زیر کلیک کنید:
علائم
سردرد، خستگی و تب شدید می‌توانند علائم هر یک از این دو بیماری باشد اما شروع علائم و شدت علائم مننژیت و انسفالیت متفاوت است.
علائم مننژیت
علائم مننژیت ممکن است به طور ناگهانی ظاهر شود. در ابتدا ممکن است هیچ علائمی وجود نداشته باشد. اما هنگامی که مننژیت شروع به پیشرفت می کند، علائم کاملاً شدید می شوند. علائم مننژیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سرد شدن دست یا پا
- سفت شدن گردن
- سر درد شدید و مداوم
- حالت تهوع و استفراغ
- سرگیجه
- تب بالا
- لکه‌ها یا بثورات پوستی
- تشنج
- تنفس عمیق
- تغییراتی در رفتار مانند گیجی، خواب آلودگی و مشکل در بیدار شدن
- در نوزادان، علائم مننژیت ممکن است شامل تحریک پذیری یا خستگی، بی اشتهایی و تب باشد
مننژیت ویروسی معمولاً در عرض 10 روز یا کمتر برطرف می‌شود، اما سایر انواع مننژیت در صورت عدم درمان به موقع می‌توانند کشنده باشند.
علائم انسفالیت
علائم انسفالیت ممکن است در ابتدا خفیف باشد، اما با پیشرفت عفونت بدون درمان شدت آن افزایش می یابد.
علائم انسفالیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سردرد
- تب بالا و ناگهانی
- مفاصل دردناک
- خواب آلودگی
- تحریک پذیری بالا
- تاری دید
- لکنت زبان
- ضعف و خستگی
- گیجی و اختلال در قضاوت
- فلج شدن
- افزایش حساسیت به نور
- سفت شدن گردن و کمر
- ضعیف شدن عضلات
- راه رفتن ناپایدار
- علائمی که ممکن است نیاز به درمان اورژانسی داشته باشند شامل از دست دادن هوشیاری، تشنج، ضعف عضلانی یا زوال عقل شدید ناگهانی است.
چه کسی به انسفالیت یا مننژیت مبتلا می‌شود؟
هرکسی ممکن است به مننژیت یا انسفالیت مبتلا شود. هر ساله خانم‌ها و آقایان در هر گروه سنی با این شرایط مواجه می‌شوند. افرادی که دارای بیماری‌های خود ایمنی هستند یا سیستم ایمنی بدن آن‌ها ضعیف است ممکن است بیشتر در معرض خطر قرار بگیرند. مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی نیز می‌تواند خطر ابتلای یک نفر را افزایش دهد.
درمان
درمان آنسفالیت و مننژیت بستگی به شدت وضعیت شما و میزان پیشرفت آن دارد.
راه‌های درمان مننژیت باکتریایی
کلیه افراد مبتلا به مننژیت باکتریایی باید در بیمارستان درمان شوند. مننژیت ویروسی نیز بسته به علائم شما ممکن است در بیمارستان درمان شود. درمان‌ها معمولاً شامل موارد زیر است:
- آنتی بیوتیک تزریقی برای درمان مننژیت باکتریایی
- تزریق وریدی مایعات سرمی برای جلوگیری از کمبود آب بدن
- داروی استروئیدی برای جلوگیری از تورم مغز
- اکسیژن تراپی اگر در تنفس مشکل دارید
اگر مورد خفیف‌تری از مننژیت ویروسی دارید، ممکن است تحت نظر پزشک بتوانید آن را در خانه درمان کنید. این نوع درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- داروی مسکن
- نوشیدن مایعات زیاد
- استراحت فراوان
اگر می‌خواهید با راه‌های درمان بیماری مننژیت آشنا شوید روی لینک زیر کلیک کنید:
راه‌های درمان انسفالیت
برخلاف مننژیت، انسفالیت همیشه نیاز به معالجه در بیمارستان دارد. درمان‌های موجود برای انسفالیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروی استروئیدی برای کاهش تورم در مغز
- آنتی بیوتیک، داروی ضد قارچ یا ضد ویروس برای درمان علت
- درمان ایمونوگلوبولین
- پلاسمافرز
عوارض
هم انسفالیت و هم مننژیت می‌توانند عوارض طولانی مدت مربوط به عملکرد مغز، تمرکز و تحرک ایجاد کنند.
عوارض مننژیت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ضربه مغزی
- از دست دادن شنوایی
- مشکلات یادگیری
- تشنج های مکرر
- مشکلات استخوان و مفصل، مانند آرتروز
عوارض ناشی از انسفالیت نیز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- از دست دادن حافظه
- از دست دادن توانایی گفتار یا زبان
- مشکلات بهداشت روانی، مانند افسردگی
- خستگی مزمن
- تشنج های مکرر
- تغییر در شخصیت یا رفتار
چشم انداز مننژیت و انسفالیت
اگر به مننژیت یا انسفالیت مبتلا هستید، پیش آگهی شما با توجه به علت و زمان شروع درمان متفاوت خواهد بود.
انجام درمان به موقع برای حصول بهترین نتیجه ممکن بسیار مهم است. افرادی که حالت خفیف هر یک از این دو بیماری را دارند با انجام درمان صحیح طی 2 تا 4 هفته بهبود می‌یابند.
تخمین زده شده است که از هر 2 یا 3 نفری که از مننژیت باکتریایی بهبود می‌یابند، یک نفر عارضه طولانی مدت خواهد داشت. عوارض ناشی از مننژیت ویروسی کمتر شایع است با این حال با درمان به موقع، بیشتر افراد از مننژیت و انسفالیت بهبود می یابند. علائم عصبی هر دو اختلال ممکن است چندین ماه طول بکشد تا به طور کامل برطرف شود و در برخی موارد، عوارض عصبی ممکن است دائمی شود.
برای آگاهی از راه‌های پیشگیری از مننژیت روی لینک زیر کلیک کنید:
آیا می‌توانید هم انسفالیت داشته باشید و هم مننژیت؟
بله! گاهی ممکن است همزمان هم انسفالیت داشته باشید و هم مننژیت که به این وضعیت مننژوآنسفالیت گفته می‌شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که علاوه بر تورم و التهاب لایه‌های نازک بافتی که مغز و نخاع را احاطه کرده‌اند، مغز نیز ملتهب شود.
علائم انسفالیت یا مننژیت در نوزادان زیر 12 ماه ممکن است شامل تورم فونتانل (شیار نرم) در جمجمه نوزاد باشد.
نویسنده و مترجم: دکتر سارا فرخی مشاور ژنتیک
