علائم ADHD در نوجوانان چگونه تشخیص داده می شود؟ درمان بیش فعالی نوجوانان چگونه امکانپذیر است؟
ADHD به طور معمول در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود و تشخیص در نوجوانان دشوارتر است زیرا علائم آن کمتر مشهود است و به همین علت درمان بیش فعالی نوجوانان نیز دیرتر شروع می‌گردد. به دلیل همپوشانی علائم، تشخیص ADHD از اختلالات زیر دشوار است:
- اضطراب
- افسردگی
- اختلالات خواب
- مشکلات شنوایی و بینایی
- ناتوانی های یادگیری
- اختلالات خلقی یا شخصیتی
هیچ مشخص و واحدی برای تشخیص ADHD وجود ندارد. در حالت کلی این فرآیند شامل معاینه جسمی و انجام تست‌های شنوایی و بینایی است. تشخیص علائم معمولاً شامل پر کردن پرسشنامه‌ها و صحبت با والدین و معلمان است.
تشخیص بیش فعالی در نوجوانان چگونه است؟
تشخیص ADHD در نوجوانان به مجموعه‌ای از معیارهای سختگیرانه خاص بستگی دارد. برای تشخیص ADHD، فرزند شما باید 6 نشانه یا بیشتر از مواردی همچون بی‌توجهی یا بیش فعالی و تکانشگری داشته باشد. برای تشخیص ADHD، فرزند شما باید موارد زیر را نیز داشته باشد:
- حداقل به مدت 6 ماه به طور مداوم علائم را نشان می‌دهد
- قبل از 12 سالگی بروز علائم را شروع کند
- حداقل در 2 موقعیت مختلف علائم را نشان دهد. به عنوان مثال: در خانه و مدرسه، برای رد این احتمال که این رفتار فقط واکنشی به معلمان خاص یا کنترل والدین باشد.
- علائمی که زندگی آنها را در سطح اجتماعی، تحصیلی یا شغلی به طور قابل توجهی دشوارتر می‌کند.
- علائمی که فقط بخشی از یک اختلال رشد نیستند و با بیماری‌ها یا شرایط دیگری، بهتر توضیح داده نمی‌شوند.
درمان بیش فعالی نوجوانان
حدود 15 درصد از نوجوانان مبتلا به ADHD حتی در 25 سالگی نیز علائم دارند و 65 درصد هنوز علائمی دارند که زندگی روزمره آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به طور کلی درمان بیش فعالی نوجوانان به شدت علائم آنها بستگی دارد. در بسیاری از موارد، دارو با رفتار درمانی ترکیب می‌شود. هر اختلال مشترکی مانند اضطراب یا افسردگی نیز باید بخشی از برنامه درمانی باشد. دسته بندی درمان‌ها به شرح زیر خواهد بود:
دارو درمانی
حدود 70 درصد نوجوانان به داروی محرک جواب موثر می‌دهند؛ داروهایی مانند:
- دکستروآمفتامین (دکسدرین)
- دکستروآمفتامین-آمفتامین (Adderall XR ، Mydayis)
- لیزدگزامفتامین (ویوانس)
- متیل فنیدیت (ریتالین ، فوکالین)
معمولاً درمان با کمترین دوز ممکن شروع شده و در صورت لزوم در ادامه توسط پزشک تنظیم می‌شود. پزشک شما در مورد مزایای بالقوه و عوارض جانبی آن با شما صحبت خواهد کرد.
رفتار درمانی
رفتار درمانی می‌تواند به نوجوانان و والدین آنها کمک کند تا یاد بگیرند چگونه با احساسات کنار بیایند و با ADHD بهتر زندگی کنند. این روش ممکن است شامل آموزش برای موارد زیر باشد:
- مهارت‌های اجتماعی
- حل مسئله
- مهارت های سازمانی
- رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی
تحقیقات نشان می‌دهند که کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است هنگام انجام برخی از شیوه‌های زندگی بهتر عمل کنند، مانند:
- رژیم غذایی متعادل غنی از سبزیجات، میوه، غلات کامل و پروتئین بدون چربی
- جایگزینی نوشیدنی‌های شیرین با آب، اجتناب از مصرف کافئین
- ورزش روزانه
- محدود کردن زمان کار با گوشی، به ویژه قبل از خواب
- خواب کافی
چگونه می‌توان به یک نوجوان مبتلا به بیش فعالی کمک کرد
نوجوانان به طور طبیعی برای مستقل شدن تلاش می‌کنند با این حال هنوز به حمایت و راهنمایی‌های منطقی احتیاج دارند. در اینجا چند روش وجود دارد که می توانید به نوجوان خود کمک کنید تا با ADHD مقابله کند:
- در مقابل آنها صبور باشید. برخوردهای سخت در درمان مفید واقع نمی‌شوند
- یک برنامه روزانه برای خواب ایجاد کنید، از جمله زمان مشخص خواب و بیدار شدن.
- برای سازماندهی برنامه خود از تقویم استفاده کنید.
- نظم ایجاد کنید مثلا در خانه همیشه جای کلیدها مشخص باشد
- به آنها کمک کنید وسایل شخصی خود را شامل اتاق، میز و کوله پشتی مرتب کنند.
- کارها را به ترتیب و با نظم خاص و یک به یک به آنها توضیح دهید.
- برنامه کارها را تنظیم کنید یا به آنها کمک کنید یادآوری های شخصی برای انجام کارهای مهم داشته باشند.
- به آنها کمک کنید کارهای پیچیده را به قطعات قابل کنترل تقسیم کنند.
- از دوستان یا معلمان خصوصی برای پشتیبانی کمک بگیرید.
- برای کمک به آنها در پیگیری وظایف، یک جدول کارهای ویژه تنظیم کنید.
- با دوستانشان آشنا شوید.
- جای امنی برای آنها ایجادکنید بدون قضاوت، ناامیدی را تخلیه کنند.
- به آنها کمک کنید خطرات ناشی از حواس پرتی موقع رانندگی و مصرف مواد مخدر را درک کنند.
- به آنها بگویید که مراجعه به شما برای کمک کاری بالغ و مسئولانه است.
- آنها را به خاطر چیزهایی که نمی‌توانند کنترل کنند، سرزنش یا مجازات نکنید.
- آنها در حال رسیدن به بزرگسالی هستند، بنابراین بگذارید در مواردی که بر سلامتی آنها تأثیر می‌گذارد حرف بزنند
- همه پیشرفت‌های کوچک‌شان را تحسین کنید.
- با عوارض جانبی بالقوه داروهای ADHD آشنا شوید. این مسئله می‌تواند برخی از مسائل را روشن و حل آنها را آسان کند.
کلام پایانی
مهم است بدانید که شما تنها نیستید و بسیاری از خانواده‌ها با ADHD با چالش‌های زندگی روبرو هستند. اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید و با افرادی که مشابه شما هستند ارتباط بگیرید و صحبت کنید. بسیاری از افراد مبتلا به ADHD حداقل برخی علائم را دارند که تا دوران بلوغ و بزرگسالی ادامه دارد. به همین دلیل مهم است که به ADHD بپردازید و به نوجوان خود کمک کنید تا از پس این کار برآید. خوشبختانه، ADHD یک اختلال قابل کنترل است.
مترجم: دکتر سارا فرخی مشاور ژنتیک
