ژن درمانی ملانوم بدخیم

ژن درمانی ملانوم بدخیم

ژن درمانی ملانوم بدخیم

ملانوما (Melanoma) یا ملانوم بدخیم (Malignant Melanoma) یک نوع سرطان پوست است که 1% از سرطان های پوست را در برمی گیرد و در عین حال بسیار خطرناک و مرگ آور است. این بیماری زمانی ایجاد می شود که ملانوسیت ها (سلول هایی که به پوست رنگ قهوه ای یا سیاه می دهند) بدون کنترل شروع به گسترش و رشد می کنند. ملانوما می تواند روی هر قسمتی از پوست، چشم و حتی داخل بینی و گلو نیز بروز کند. علت دقیق ابتلا به تمام انواع ملانوماها مشخص نیست اما قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) از نور خورشید یا لامپ های برنزه کننده و سولاریووم خطر ابتلا به ملانوما را افزایش می دهد. در طی چند سال گذشته تنها راه به منظور تلاش برای متوقف کردن مکانیسم این سرطان، روش هایی مانند شیمی درمانی بوده است اما اخیرا پزشکان از ژن درمانی ملانوم بدخیم کمک گرفته اند و اتفاقا نتایج نسبتا امیدوار کننده ای از نمونه های غیر انسانی به دست آورده اند. مرکز ژنتیک پزشکی سیتوژنوم در این مقاله به معرفی مختصر مکانیسم این بیماری ویرانگر می پردازد و علاوه بر شرح گزارشات ثبت شده در مورد ژن درمانی ملانوما، نقص رویکردهای درمانی فعلی را نیز مورد بحث قرار می دهد.

ایراد درمان های فعلی برای از بین بردن ملانوما چیست؟

علیرغم پیشرفت های اخیر حوزه پزشکی، درمان ملانوم بدخیم هنوز هم منجر به عود بیماری می شود و درمان خط دومی که برایش در نظر گرفته می شود عمدتا به دلیل بروز مقاومت بدن شکست می خورد. طیف وسیعی از جهش ها و تغییرات شناخته شده اند که باعث جلوگیری از درمان موثر با داروهای شیمی درمانی می شود. از این رو رویکردهایی با کمک داروهای زیستی شامل پروتئین ها، آنتی بادی ها یا سایتوکاین ها در نظر گرفته می شود که همگی تا حدودی عوارض جانبی ناخواسته و سمی خواهند داشت. درمان ملانوم پیشرفته یا متاستاتیک یک چالش است، زیرا روش های درمانی متداول در کارآزمایی های بالینی فاز سوم منجر به بهبودی بیمار یا افزایش چشمگیر زمان زنده بودنش نشده است. درمان های جدیدتری در سالهای گذشته معرفی شده است که میزان پاسخ بی سابقه ای را در مرحله آخر ملانوما ایجاد می کند؛ به عنوان مثال مهار کننده های BRAF تا 80% با موفقیت همراه هستند با این حال، تقریباً همه تومورهای ناشی از این بیماری در عرض چند ماه مقاوم می شوند. در مجموع علیرغم پیشرفت های چشمگیر در گزینه های درمانی طی سال های گذشته، هنوز هم نیاز فوری به روش های جایگزین برای درمان ملانوما وجود دارد.

گام های جدید در ویرایش ژن انسانی یا ژن درمانی

ژن درمانی ملانوما بدخیم آغاز یک امید برای درمان

تحولات اخیر در زمینه انتقال ژن، استفاده از ژن درمانی را به عنوان یک استراتژی جدید به منظور درمان انواع بدخیمی های انسانی پیش برده است و ملانوما یک هدف مناسب برای آزمایش روش های مختلف انتقال ژن است. هدف از ژن درمانی برای ملانوما، انتقال ژن های خودکشی (suicide genes)، انتقال ژن های سرکوب کننده تومور، غیرفعال کردن بیان انکوژن ناهنجار یا بیان ژن هایی است که مولکول های مسئول ایجاد ایمنی را کد می کند. یافته های آزمایشات بالینی ایمن بودن ژن درمانی را در برابر ملانوم بدخیم نشان داده است و اگرچه هیچ موفقیت عمده و چشمگیری هنوز گزارش نشده است، اما نتایج مثبت مشاهده شده در برخی از بیماران از پتانسیل ژن درمانی در مدیریت این بیماری حمایت می کند.

تحقیقات در مورد اثربخشی ژن درمانی ملانوم بدخیم

گروهی از دانشمندان نشان داده بودند که لنفوسیت ها (گروهی از گلبول های سفید خون) می توانند برای درمان ملانوما مورد استفاده قرار بگیرند. این لنفوسیت ها از بیماران مبتلا به ملانوم پیشرفته و تهاجمی ترین سلول های کشنده تومور جدا شده و در آزمایشگاه تکثیر شدند. سپس در قالب دارو مجدداً در بیمارانی که لنفوسیت های باقیمانده شان از بین رفته بود تجویز شد. گروه دیگری از پزشکان با استفاده از این تجربه، اقدام به آزمایش یک متد درمانی پیشرفته تر نمودند. آن ها نمونه کوچکی از خون را که حاوی لنفوسیت های معمولی بود دریافت و سلول هایش را در آزمایشگاه با یک رتروویروس آلوده کردند. این رتروویروس ژن های کد کننده پروتئین ها به نام گیرنده های سلول T (TCRs) را تولید می کند. هنگامی که ژن ها روشن (بیان) می شوند باعث می شوند که لنفوسیت ها TCR تولید کنند. TCR ها مانند دستگاه های اصلی عملکردی سلول رفتار می کنند و مولکول های خاصی را که در سطح تومورها تولید می شوند را تشخیص داده و به آن ها متصل می شوند. سپس لنفوسیت ها، سلول های سرطانی را که به TCR ها متصل شده اند از بین می برند. این متد در چند بیمار مبتلا به ملانوم متاستاتیک پیشرفته که به درمان های قبلی پاسخ نداده بودند آزمایش شد که دو نفر از آن ها به طور کامل بعد از یک سال و نیم دچار بهبود کامل شدند و سه نفر از آن ها هیچ نتیجه ای دریافت نکردند و این نشان می داد که تحقیقات بیشتری در این مورد نیاز است.

کلام آخر

ژن درمانی در واقع انتقال اطلاعات ژنتیکی به سلول هایی است که دچار گسترش و تکثیر غیر قابل کنترل شده اند؛ این متد همچنان یک جایگزین امیدوار کننده در مبارزه با سرطان به خصوص ملانوما است. استفاده از یک درمان تجربی و جدید مانند ژن تراپی برای ملانوما موجه است زیرا این بیماری در مراحل پیشرفته خود غیر قابل درمان می باشد. با استفاده از ابزارهای انتقال ژن، اکنون می توان توجه خود را به گزینه های ژن درمانی ملانوم بدخیم معطوف کنیم که از طریق یک وکتور ویروسی ویژه، ژن های مورد نظرمان را به داخل بافت آسیب دیده می فرستد و روند سرطان ملانوم را کند کرده و سرانجام باعث درمان آن می شود. استراتژی های موجود برای ژن درمانی سرطان ها بسیار زیاد است اما هدف مشترک تمام آن ها مهار یا تخریب سلول های توموری می باشد. پزشکان امید دارند در آینده بسیار نزدیک بتوانند از این روش برای درمان سرطان پوست ملانومی استفاده نمایند.

نویسنده و مترجم: دکتر سارا فرخی مشاور ژنتیک

ژن درمانی سرطان تخمدان

Leave A Comment