سندروم لارسن چیست؟ آیا این بیماری ارثی است؟

سندروم لارسن چیست؟

سندروم لارسن اختلالی است که بر رشد استخوان ها در سراسر بدن تأثیر می گذارد. علائم و نشانه های این بیماری حتی در یک خانواده بسیار متفاوت است؛ با این حال افراد مبتلا معمولاً با دررفتگی استخوان های لگن، زانو یا آرنج به دنیا می آیند. مجله علمی مرکز ژنتیک پزشکی سیتوژنوم قصد دارد در این مقاله در مورد این اختلال ژنتیکی نسبتا نادر اطلاعات جامعی را در اختیار شما قرار دهد؛ لطفا تا پایان با ما همراه باشید.

سندروم لارسن چیست؟

سندروم لارسن (Larsen syndrome) یک بیماری ژنتیکی نادر است که با طیف گسترده ای از علائم مختلف همراه می شود و بیشتر روی استخوان های فرد مبتلا اثر می گذارد. این بیماری برای اولین بار در ادبیات پزشکی به عنوان یک بیماری با ویژگی های متمایز توسط دکتر لورن لارسن در سال 1950 توصیف شد. یافته های مشخصه این اختلال شامل دررفتگی مفاصل بزرگ، ناهنجاری های اسکلتی و ویژگی های متمایز چهره و اندام است. یافته های دیگر ممکن است شامل انحنای غیرطبیعی ستون فقرات، پاچنبری، کوتاهی قد و مشکلات تنفسی باشد. نکته مهم در مورد این بیماری این است که علائم خاص و شدت آن ممکن است حتی در بین اعضای یک خانواده بسیار متفاوت باشد؛ یعنی احتمال دارد یک خواهر و برادر مبتلا علائم متفاوت با یکدیگر داشته باشند.

فراوانی سندروم لارسن چقدر است؟

سندروم لارسن مردان و زنان را به تعداد مساوی مبتلا می کند و تخمین زده می شود که تقریباً از هر 100000 (صد هزار) نوزاد در دنیا 1 نفر را درگیر می کند. به دلیل دشواری در تشخیص این سندرم، تعیین فراوانی واقعی آن در جمعیت عمومی دشوار است؛ همچنین برخی از پزشکان فکر می کنند که این بیماری شایع تر است و به اشتباه به عنوان سایر بیماری ها با ویژگی های مشابه تشخیص داده می شود. زیرا بیماری های استخوانی دیگری نیز وجود دارند که علائمی مشابه با لارسن ایجاد می کنند اما چون برخی از پزشک ها آشنایی زیادی با این سندروم ندارند و البته بیماران خود را برای انجام آزمایش ژنتیک ارجاع نمی دهند، به تشخیص درست نمی رسند و بیماری نهایی را چیز دیگری اعلام می کنند. به همین دلیل است که گزارشات جهانی در مورد بیماری لارسن محدود است. اگر شک دارید که ممکن است کودکتان یا خودتان به این اختلال مبتلا باشید می توانید با مراجعه به آزمایشگاه سیتوژنوم تهران، یک تست تشخیصی با دقت بسیار بالا انجام دهید.

آیا سندروم لارسن ارثی است؟

بله! سندروم لارسن (یا به اختصار: LRS) می تواند الگوهای توارث مختلفی داشته باشد. اعتقاد برا این است که این وضعیت بیشتر اوقات با الگوی اتوزومال غالب (autosomal dominant pattern) به ارث می رسد، به این معنی که یک کپی از ژن تغییر یافته (جهش یافته) در هر سلول برای ایجاد علائم اختلال در افراد کافی است. در برخی موارد، یک فرد مبتلا جهش را از یکی از والدین مبتلا به ارث می برد. موارد دیگر ناشی از جهش های جدید در ژن (جهش های نوپدید یا De novo) است و در افرادی رخ می دهد که هیچ سابقه ای از این اختلال در خانواده خود ندارند.

توارث اتوزومال مغلوب (Autosomal recessive) نیز در تعداد کمی از خانواده ها گزارش شده است. اتوزوم مغلوب به این معنی است که برای بروز علامت های بیماری باید هر دو نسخه از ژن در هر سلول دارای جهش باشند. والدین یک فرد مبتلا به بیماری اتوزوم مغلوب، هر کدام یک نسخه از ژن جهش یافته را حمل می کنند (یعنی ناقل هستند) اما معمولاً علائم و نشانه های این بیماری را نشان نمی دهند. به این ترتیب می توان نتیجه گرفت که نوع مغلوب این بیماری در افرادی که ازدواج فامیلی داشته اند بیشتر دیده می شود. همچنین اگر دو فرد غریبه که سابقه این بیماری را در خواهر یا برادران خود دارند و قصد ازدواج با یکدیگر را دارند، باید حتما از نظر ژنتیکی مورد بررسی قرار بگیرند.

اتوزوم یعنی چه؟

کدام ژن ها در ایجاد سندرم لارسن نقش دارند؟

  • اصلی ترین ژنی که دچار جهش شده و موجب بروز علائم استخوانی سندروم لارسن می شود ژن FLNB می باشد. این ژن در واقع ژن کدکننده فیلامین B است که به اختصار FLNB نامیده می شود و روی کروموزوم شماره 3 بر روی منطقه 3p14 قرار دارد. این جهش فقط با الگوی توارث AD یا همان اتوزوم غالب به ارث می رسد؛ یعنی اگر فردی به این جهش مبتلا باشد و علائم را نشان دهد، هر فرزندش (فارغ از جنسیتش) 50% احتمال دارد که به این بیماری مبتلا شود.
  • ژن دیگری در پایگاه OMIM از این بیماری به ثبت رسیده است که B3GAT3 نام دارد و با الگوی AR یا همان اتوزوم مغلوب به ارث می رسد. به این معنی که اگر پدر و مادر (هردو) ناقل این ژن جهش یافته باشند، در هر بارداریشان 25% احتمال دارد که هر فرزندشان به بیماری لارنس مبتلا شود. ژن B3GAT3 بر روی بازوی بلند کروموزوم شماره 11 قرار در منطقه 11q12 قرار دارد.
  • از دیگر ژن هایی که علائمی از این بیماری ایجاد می کنند می توان به ژن های B4GALT7، CHST3 (ژن کربوهیدرات سولفوترانسفراز 3) و GZF1 اشاره کرد.

بیماری هایی که ممکن است در اثر جهش در ژن ایجاد کننده لارنس به وجود بیایند

جهش یا تغییر در ژن FLNB علاوه بر ایجاد سندروم لارنس ممکن است موجب برخی یبماری های دیگر شود که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم. پزشکی که نتیجه آزمایش ژنتیک را بررسی می کند باید با در نظر گرفتن جهش ژنتیکی، شروع به معاینه دقیق علائم ظاهری کند تا بتواند بیماری های دیگر را از لارنس تفکیک دهد و به یک تشخیص قطعی و مناسب برسد. بیماری هایی که در اثر جهش در ژن FLNB به وجود می آیند عبارت هستند از:

  • آتل اوستئوژنز نوع I (Atelosteogenesis, type I)
  • آتل اوستئوژنز نوع III (Atelosteogenesis, type III)
  • دیسپلازی بومرنگ (Boomerang dysplasia)
  • سندروم سینوستوز اسپوندیلوکارپوتارسال (Spondylocarpotarsal synostosis syndrome)

جمع بندی

سندروم لارسن یک بیماری ژنتیکی است که در رشد استخوان ها اختلال ایجاد می کند. علائم و نشانه ‌های آن ممکن است شامل پای پرانتزی و دررفتگی مفاصل متعدد در بدو تولد باشد (که روی باسن، زانو و آرنج تاثیر می‌گذارد). این سندرم بیشتر اوقات به صورت اتوزومال غالب به ارث می رسد و در اثر تغییرات ژنتیکی در ژن FLNB ایجاد می شود. اگر احتیاج به اطلاعات بیشتری در اینباره دارید می توانید یک مشاوره ژنتیک رایگان از آزمایشگاه سیتوژنوم به صورت آنلاین دریافت کنید.

نویسنده و مترجم: دکتر سارا فرخی مشاور ژنتیک

Leave A Comment