آزمایش ژنتیک نوعی آزمایش پزشکی است که طی آن تغییرات (جهش‌ها) ایجاد شده در ژن‌ها، کروموزوم‌ها یا پروتئین‌ها را مشخص می‌کنند. نتایج یک آزمایش ژنتیکی میتواند یک بیماری مشکوک ژنتیکی را تأیید یا رد کند یا به تعیین احتمال ابتلا یا انتقال یک اختلال ژنتیکی در فرد کمک کند. یکی از تکنیک‌های پرکاربرد ژنتیکی آزمایش ARMS- PCR است که در شناسایی جهش‌های تک نوکلئوتیدی و پلی مورفیسم‌ها نقش دارد. هدف آزمایشگاه ژنتیک پزشکی سیتوژنوم از این مقاله ارائه اطلاعات قابل درک از این تست ژنتیکی به شما هموطنان عزیز می باشد.
تکنیک ARMS- PCR چیست؟
آزمایش ARMS- PCR (مخفف عبارت Amplification Refractory Mutation System PCR) یک روش ساده برای تشخیص هر گونه جهشی است که شامل تغییرات پایه یا حذف‌های کوچک (Micro deletions) باشد. آزمایش آرمز بر اساس استفاده از پرایمرهای PCR اختصاصی می‌باشد و تنها زمانی که آلل هدف در نمونه وجود داشته باشد امکان تکثیر DNA را فراهم می‌کند. این تکنیک انواع مختلفی دارد که عبارت هستند از:
- Standard Arms PCR: این متد برای شناسایی موتاسیون‌های (جهش‌های) نقطه‌ای کاربرد دارد و برای انجامش به 3 نوع پرایمر احتیاج دارد.
- Multiplex ARMS PCR: متد Multiplex ARMS PCR شباهت زیادی به روش آرمز استاندارد دارد و اساس اصلی آن‌ها یکسان است. با این حال در این متد به جای استفاده از 3 پرایمر، از چندین پرایمر استفاده می‌شود و تمام آن‌ها به نمونه مورد نظرمان در لوله اضافه می‌شوند. هدف از انجام این نوع تست این است که چندین جهش “نقطه‌ای” را در “یک ژن” بررسی نماییم.
- Double ARMS: این روش، روشی قدرتمند برای تعیین ارتباط نواحی پلی‌مورفیک است و برای آن از دو پرایمر مخصوص به صورت همزمان در یک واکنش استفاده می‌کنیم. این متد زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و نتایج قطعی ایجاد می‌کند که آللهای اختصاصی مورد استفاده بر روی یک کروموزوم واقع باشند.
کاربرد تست آرمز پی سی آر چیست؟
آزمایش ARMS- PCR معمولا برای تعیین ژنوتیپ SNP (پلی مورفیسم تک نوکلئوتیدی) با کمک پرایمرهای مخصوص کاربرد گسترده و دقیق دارد. طراحی پرایمر برای آللهای جهش یافته (با SNP) و نرمال (بدون SNP) امکانی را فراهم می‌کند که نتایج به واسطه آن به راحتی پس از الکتروفورز قابل تجزیه و تحلیل خواهند بود. در زیر به برخی از مهم‌ترین موارد کاربردی این تست اشاره می‌شود:
- آرمز یک روش استاندارد طلایی برای تشخیص بیماری‌هایی مانند تالاسمی و کم خونی داسی شکل است.
- در تشخیص جهش JAK2 و HIV نیز قابل استفاده است.
- بررسی جهش در ژن CFTR ARMS-PCR میتواند برای تعیین SNP ها برای تشخیص جهش در پانل‌های مختلف بیماری‌های ژنتیکی استفاده شود.
تفاوت تکنیک ARMS PCR با دیگر روش های آزمایشگاهی چیست؟
آزمایش ARMS- PCR سیکل‌های PCR کمتری دارد و تعداد آن بین 22 تا 25 به جای 35 سیکل است. لازم است بدانید که افزایش سیکل‌های PCR احتمال نتایج مثبت کاذب را افزایش می‌دهد از این رو در ARMS PCR، حفظ کنترل داخلی که با کاهش احتمال نتایج مثبت همراه است، بسیار مهم است. پس از تکثیر قطعات تکثیر شده مستقیماً بر روی ژل آگارز 2 درصد قرار می‌گیرند تا بدون نیاز به هیبریداسیون نتایج حاصل شوند. برای این تکنیک نمونه‌ها را به صورت متوالی بارگذاری می‌کنند و به مدت 45 دقیقه RUN می‌نمایند. محدودیت ARMS-PCR شامل عدم تشخیص حذف/ تکثیر عمده و ناهنجاری‌های کروموزومی است. لازم به ذکر است که فقط SNP هایی که قبلاً گزارش و در رفرنس‌ها ثبت شده‌اند به وسیله تکنیک ARMS-PCR قابل شناسایی خواهند بود.
جمع بندی نهایی
روشی که برای تشخیص یک جهش نقطه‌ای یا SNP (با استفاده از پرایمرهایی با توالی خاص) استفاده می‌شود آزمایش ARMS- PCR یا آزمایش آلل خاص PCR نام می‌گیرد. این تکنیک تقویت شده و وابسته به دما است که به Taq DNA پلیمراز متکی می‌باشد. انواع مختلفی از PCR بسته به نیاز وجود دارد و تکنیک ARMS-PCR یکی از پرکاربردترین آن‌ها به شمار می‌رود و نسبت به روش‌های آزمایشگاهی که نیاز به استفاده از آنزیم‌های مخصوص دارند از لحاظ اقتصادی به صرفه‌تر است. به این دلیل که در روش آرمز نیازی به آنزیم‌ها (که غالبا گران قیمت هستند) نیست و تمام پروسه آن به واسطه دو یا چند پرایمر مخصوص که از قبل طراحی و ساخته شده‌اند انجام می‌گیرد.
آزمایش ARMS- PCR در آزمایشگاه سیتوژنوم
آزمایشگاه تخصصی ژنتیک پزشکی سیتوژنوم پیشگام در ارائه خدمات آزمایشگاهی در حوزه ژنتیک پزشکی آماده خدمت رسانی به هموطنان عزیز در سراسر ایران عزیز می‌باشد. انواع تست‌های ژنتیکی در این مرکز با دقت و کیفیت بالا انجام می‌شود و در سریع‌ترین زمان ممکن جوابدهی صورت می‌گیرد. اگر نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش خود دارید و یا مایل به دریافت مشاوره ژنتیک هستید می‌توانید از طریق دریافت نوبت آنلاین با مشاورین ما تماس بگیرید.
نویسنده و مترجم: دکتر سارا فرخی مشاور ژنتیک
