اینکه آیا ازدواج دخترخاله با پسرخاله امکان‌پذیر است یا نه، بسته به فرهنگ مردم متفاوت است و قابل قبول بودن یا نبودن آن می‌تواند به باورهای شخصی یا فرهنگی نیز بستگی داشته باشد. در برخی فرهنگ‌ها، ازدواج دخترخاله با پسرخاله تحقیر آمیز و وقیح است به طوریکه بسیاری از کشورهای امریکایی و اروپایی قوانینی علیه ازدواج این افراد باهم دارند. در سال‌ها گذشته این مخالفت بیشتر جنبه نگرانی‌هایی در مورد بیماری‌های ژنتیکی دارد چراکه در اثر ازدواج‌های فامیلی (به ویژه ازدواج با فامیل نزدیک مثل فرزندان خاله، دایی، عمو و عمه‌ها) بیشتر احتمال دارد بچه‌هایی مبتلا به اختلالات ژنتیکی به دنیا بیایند. آزمایشگاه ژنتیک پزشکی سیتوژنوم تهران در این مقاله به بررسی جوانب مثبت و منفی ازدواج دخترخاله با پسرخاله می‌پردازد.
ازدواج پسر خاله و دختر خاله خوب است یا بد؟
فامیل‌هایی که ارتباط نزدیک‌تری با یکدیگر دارند، DNA مشابه بیشتری نیز دارند. به عنوان مثال، خواهر و برادر تنی شما، 50٪ از DNA شما را در بدن خود دارند در حالی که خواهر و برادر ناتنی‌تان فقط 25٪ از DNA شما را در وجود خود دارند. به طور مشابه، پسر یا دختر خاله شما 12.5٪ از DNA شما را در خود دارد و نوه خاله شما چیزی حدود 3٪ شباهت ژنتیکی با شما دارد. شاید بگویید که این ریسک آنقدرها هم زیاد نیست اما باید بدانید احتمال افزایش این شانس وجود دارد. به این ترتیب اگر قصد ازدواج دخترخاله با پسرخاله دارید بهتر است جوانب ژنتیکی این وصلت را با جدّیت در نظر بگیرید و به آسانی از آن نگذرید.
چرا ازدواج با اقوام نزدیک‌تر احتمال ابتلا به بیماری ژنتیکی را افزایش می‌دهد؟
همانطور که اشاره کردیم، ازدواج بین اقوام نزدیک احتمال برخی بیماری‌های ژنتیکی را افزایش می‌دهد و اگر بخواهیم علمی‌تر بگوییم، شانس داشتن فرزندی مبتلا به یک بیماری با توارث مغلوب را افزایش می‌دهد. ممکن است از کلاس زیست شناسی به یاد داشته باشید که DNA یک راهنمای آموزشی است که به بدن ما می‌گوید چگونه رشد و کارکرد صحیح داشته باشد! واحدهایی که DNA ما را می‌سازن ” ژن” نام دارند و همه ما دو نسخه از هر ژن در بدن خود داریم که یکی از مادر و دیگری را از پدر خود گرفته‌ایم.
جالب است بدانید که 99٪ از ماده ژنتیکی انسان‌ها باهم یکسان است، با این حال تفاوت‌هایی بین صفت‌های انسان‌ها در اثر میزان بیان ژن و جهش‌ها به وجود می‌‌آید که موجب تمایزشان از یکدیگر می‌شود. برخی از جهش‌ها (Mutation) مسئول تفاوت‌های فیزیکی افراد هستند (مانند رنگ مو یا چشم)، برخی جهش‌ها خنثی هستند و به نظر نمی‌رسد تاثیری در صفات داشته باشند و برخی دیگر از جهش‌ها باعث بیماری می‌شوند.
هر انسانی که روی کره زمین زندگی می‌کند به طور متوسط دارای 12 جهش (واریانت) ژنتیکی مرتبط با بیماری‌هایی است که توارث اتوزوم مغلوب دارد. با این حال از آنجایی که ما دو نسخه از هر ژن داریم، معمولاً نسخه دیگر آن ژن در بدنمان سالم است و این بدان معناست که ما معمولاً نباید نگران ابتلا به این بیماری باشیم. اما اگر با فردی ازدواج کنید که همان جهش مغلوب مانند شما را دارد، این احتمال وجود دارد که فرزند شما به آن مبتلا شود. این شانس 1 در 4 یا 25 درصد برای هر فرزند است. هر چه شباهت DNA شما با کیس ازدواج‌تان بیشتر باشد، احتمال ابتلای فرزندانتان به بیماری‌های مذکور بیشتر است. بنابراین اگر با فردی که با شما فامیل نزدیک است ازدواج کنید، احتمال داشتن فرزند بیمار بیشتر خواهد بود. بر اساس کتاب راهنمای ژنتیک بالینی، فرزندان حاصل از ازدواج‌های غیر خویشاوندی 2 تا 3 درصد شانس ابتلا به نقص‌های ژنتیکی و ذاتی دارند و فرزندان حاصل از ازدواج‌های فامیلی نزدیک (مانند ازدواج دخترخاله با پسرخاله ) 4 تا 6 درصد در معرض ابتلا به بیماری‌های اتوزوم مغلوب هستند. شاید تصور کنید که این یک احتمال بالا نیست، اما باز هم جدی، خطرناک و واقعی است!
اگر می‌خواهید با خطرات و مشکلاتی که ممکن است در ازدواج‌های فامیلی بروز پیدا کنند آشنا شوید روی لینک زیر کلیک کنید:
مشاوره ژنتیک برای ازدواج دختر خاله با پسر خاله
در مجموع، ازدواج دخترخاله با پسرخاله علاوه بر اینکه تا حد زیادی به قوانین مملکت، اعتقادات شخصی و فرهنگ افراد بستگی دارد، ابعادی فراتر از این موضوعات را دربرمی‌گیرد که جای تامل دارند. مبحث ژنتیکی این وصلت و خطراتی که در کمین نسل آینده این زوج هستند را به هیچ وجه نباید دست کم گرفت. به این ترتیب هر زوجی که نگران خطر ژنتیکی برای فرزندان خود هستند باید با یک مشاور ژنتیک صحبت کنند. مشاورین ژنتیک آزمایشگاه تخصصی ژنتیک پزشکی سیتوژنوم تهران می‌توانند تخمین ریسک دقیقی را بر اساس وضعیت شما ارائه دهند و در مورد اینکه آیا آزمایشی خاصی برای شما مناسب است یا نه، صحبت کنند.
نویسنده و مترجم: دکتر سارا فرخی مشاور ژنتیک
