پلوئیدی در ژنتیک به معنای تعداد کروموزوم های موجود در هسته یک سلول است. یوپلوئیدی (Euploidy) تغییراتی در مجموعه کامل کروموزوم های طبیعی (در یک سلول یا یک موجود زنده) است که منجر به ایجاد مضربی از هاپلوئید (haploid یا همان تعداد پایه کروموزوم های آن موجود) می شود. سیتوژنوم در این مقاله به بررسی مفهوم و بیان انواع یوپلوئید می پردازد؛ لطفا تا انتها با ما همراه باشید.
یوپلوئید به چه معنا است؟
Euploidy یا یوپلوئیدی یک تغییر کروموزومی است که طی آن کل مجموعه کروموزوم های یک سلول یا یک موجود زنده را درگیر می کند. این نوع تغییرات در گیاهان بیشتر از حیوانات دیده می شود و ممکن است منجر به ایجاد: یک مجموعه کروموزومی (مونوپلوئیدی)، دو مجموعه (دیپلوئیدی)، یا چند مجموعه کروموزومی (پلی پلوئیدی مانند تری پلوئید، تتراپلوئید، پنتاپلوئید، هگزاپلوید و …) شود.
انواع یوپلوئیدی ها کدامند؟
انواع مختلفی از یوپلوئیدی ممکن است در انسان و یا دیگر جانداران (اعم از گیاهان و حیوانات) دیده شود که در ادامه به توضیح دسته بندی آن ها می پردازیم:
- پلوئید (Ploidy): به تعداد مجموعه کروموزوم های همولوگ در ژنوم یک سلول یا یک موجود زنده اطلاق می شود.
- هاپلوئید (Haploidy): حالت هاپلوئید بودن یعنی داشتن نیمی از مجموعه کروموزوم های همولوگ در سلول های سوماتیک (پیکری).
- دیپلوئید (Diploid): دیپلوئید اصطلاحی است که به وجود دو مجموعه کامل کروموزوم در سلول های یک موجود زنده اطلاق می شود که هر یک از والدین یک کروموزوم (از هر جفت کروموزوم) را به نسل بعد خود انتقال می دهند. انسان ها دیپلوئید هستند و بیشتر سلول های بدن آن ها حاوی 23 جفت کروموزوم می باشد.
- تریپلوئید (Triploidy): تریپلوئیدی یک ناهنجاری کروموزومی نادر است که طی آن به جای وجود دو مجموعه کروموزومی طبیعی (23 جفت یا 46 عدد) 69 کروموزوم در هر سلول حضور داشته باشد. وجود این مجموعه اضافی کروموزومی از پدر یا مادر در طول لقاح منشأ می گیرند.
انواع دیگر اوپلوئیدی اتوپلوئیدی و آلوپلی پلوئیدی هستند.
مترجم: سارا فرخی
