علت بروز هانتینگتون چیست؟ توارث هانتینگتون چگونه است؟

علت بروز هانتینگتون که یک اختلال مغزی پیشرونده است و باعث حرکات کنترل نشده، مشکلات عاطفی و از دست دادن توانایی تفکر (شناخت) می شود، یک یا چند جهش ژنتیکی (موتاسیون یا تغییر) می باشد. بیماری هانتینگتون بزرگسالی که شایع ترین شکل این اختلال است، معمولاً در حدود سی یا چهل سالگی فرد ظاهر می شود و علائم و نشانه های اولیه آن می تواند شامل تحریک پذیری، افسردگی، حرکات غیر ارادی کوچک، هماهنگی ضعیف و مشکل در یادگیری اطلاعات جدید یا تصمیم گیری باشد. شکل کمتر شایع بیماری هانتینگتون که با نام هانتینگتون جوانی شناخته می شود در دوران کودکی یا نوجوانی شروع شده و با علائمی همچون مشکلات حرکتی و تغییرات ذهنی و عاطفی همراه است. اگر یک یا چند نفر از آشنایان شما به این بیماری مبتلا هستند، با مجله پزشکی سیتوژنوم همراه بمانید تا در مورد تمامی راهکارهای تشخیصی و توارث هانتینگتون اطلاعات جامعی کسب کنید.

علت بروز هانتینگتون چیست؟

جهش یا موتاسیون در ژنی به نام HTT اصلی ترین علت بروز هانتینگتون می باشد. ژن HTT دستورالعمل هایی را برای ساخت پروتئینی به نام هانتینگتین (huntingtin) ارائه می دهد؛ اگرچه عملکرد این پروتئین هنوز نامشخص است اما به نظر می ‌رسد که نقش مهمی در سلول‌ های عصبی (نورون‌ها) در مغز بازی می‌ کند. جهش HTT که باعث بیماری هانتینگتون می‌ شود روی یک بخش از DNA تاثیر می گذارد که این بخش به عنوان تکرار سه نوکلئوتیدی CAG شناخته می ‌شود. این ناحیه از DNA از یک سری توالی کوتاه ساخته شده است که اصطلاحا به آن ها “سه بلوک سازنده DNA” گفته می شود که از سه باز آلی به نام های سیتوزین (C)، آدنین (A)، و گوانین (G) تشکیل شده اند؛ این توالی چندین بار پشت سر هم تکرار می شود (به طور معمول در بدن انسان سالم، بخش CAG حدودا 10 تا 35 بار در ژن تکرار می گردد). اما در افراد مبتلا به بیماری هانتینگتون، بخش CAG بین 36 تا بیش از 120 بار تکرار می شود! افرادی که حدود 36 تا 39 تکرار CAG داشته باشند ممکن است علائم و نشانه های بیماری هانتینگتون را بروز بدهند یا اصلا علامتی نداشته باشند، در حالی که افراد با 40 تکرار یا بیشتر تقریباً همیشه به این اختلال مبتلا می شوند و علائم را نشان می دهند. افزایش اندازه بخش CAG در اثر این تکرارها منجر به تولید یک بیماری طولانی مدت و غیر طبیعی می شود. در واقع پروتئین هانتینگتین دراز شده و به قطعات سمی و کوچک ‌تر بریده می ‌شود که به یکدیگر متصل خواهند شد. این اتصال ها در نورون ‌ها (سلول های عصبی) تجمع می ‌یابند و عملکرد طبیعی آن ها را مختل می ‌کنند. اختلال عملکرد و مرگ نهایی نورون ها در نواحی خاصی از مغز زمینه ساز علائم و نشانه های بیماری هانتینگتون خواهد شد.

اگر می‌خواهید در مورد علائم هانتینگتون و سن بروز این بیماری اطلاعات بیشتری کسب کنید روی لینک زیر کلیک کنید:

علائم بیماری هانتینگتون و سن بروز این علائم

توارث هانتینگتون چگونه است؟

همانطور که گفته شد علت هانتینگتون یک ژن معیوب است که در اثر جهش ژنتیکی ایجاد می‌ شود و منجر به آسیب تدریجی بخش ‌هایی از مغز در طول زمان می گردد. معمولاً تنها در صورتی که یکی از والدینتان هانتینگتون را داشته باشند، در معرض خطر ابتلا به آن هستید اما گاهی خلاف این موضوع را می توان دید. به هر حال هم مردان و هم زنان بطور مساوی می توانند به این اختلال مبتلا شوند. لازم به ذکر است که طرح توارث این بیماری اتوزوم غالب است. به طور کلی اگر والدینی ژن بیماری هانتینگتون را داشته باشند، احتمالات زیر برای فرزندانشان در نظر گرفته می شود:

• 1 در 2 (50%) احتمال ابتلای هر یک از فرزندانشان (بدون در نظر گرفتن جنسیت) به این بیماری در هر بارداری. کودکان مبتلا نیز می توانند این ژن را به هر فرزند خود با احتمال 50% منتقل کنند.
• 1 در 2 (50٪) احتمال اینکه هر یک از فرزندانشان هرگز به این بیماری مبتلا نشوند (ژن معیوب را دریافت نکنند).
• لازم است بدانید کودکان سالم نمی توانند این بیماری را به فرزندان خود منتقل کنند.

چه زمانی باید مشاوره ژنتیک دریافت کنید؟

برای مشاوره با پزشک ژنتیک باید اقدام کنید اگر:

1. شما نگران هستید که ممکن است علائم بیماری هانتینگتون را داشته باشید، به خصوص اگر فردی در خانواده شما آن را داشته باشد.
2. شما سابقه این بیماری را در خانواده خود دارید و می خواهید بدانید که آیا به آن مبتلا خواهید شد یا خیر.
3. شما سابقه این بیماری را در خانواده خود دارید و قصد بارداری دارید.

مشاور ژنتیک ممکن است شما را به یک متخصص به منظور انجام آزمایشات جهت بررسی علت هانتینگتون و علائم آن به آزمایشگاه ژنتیک ارجاع دهد.

برای آشنایی با راه‌های تشخیص و درمان این بیماری روی لینک زیر کلیک کنید:

تشخیص هانتینگتون و راه‌های درمان آن

عوارض ناشی از ابتلا به هانتینگتون چیست؟

پس از شروع بیماری هانتینگتون توانایی های عملکردی فرد به تدریج در طول زمان بدتر می شود؛ با این حال باید بدانید که سرعت پیشرفت بیماری و مدت آن در افراد مختلف متفاوت است. با توجه به نحوه توارث هانتینگتون باید خوب حواستان باشد که اگر در معرض ابتلا به این اختلال یا انتقال آن به نسل بعدی خود هستید، ممکن است عوارض زیر در کمینتان نشسته باشد، پس لطفا برای مراجعه به پزشک درنگ نکنید.

1. زمان معمول از شروع اولین علائم تا مرگ اغلب حدود 10 تا 30 سال است. بیماری “هانتینگتون جوانی” معمولاً طی 10 سال پس از بروز علائم منجر به مرگ می شود.
2. افسردگی مرتبط با بیماری هانتینگتون ممکن است خطر خودکشی را افزایش دهد. برخی تحقیقات نشان می دهد که بیشترین خطر خودکشی قبل از تشخیص بیماری و در مراحل میانی بیماری زمانی که فرد شروع به از دست دادن استقلال می کند، رخ می دهد.
3. در نهایت یک فرد مبتلا به بیماری هانتینگتون برای تمام فعالیت های زندگی روزمره و مراقبت نیاز به کمک پیدا خواهد کرد. در اواخر بیماری، فرد احتمالاً در تخت بسته می شود و نمی تواند صحبت کند. افراد مبتلا به بیماری هانتینگتون به طور کلی قادر به درک زبان هستند و از خانواده و دوستان خود آگاهی دارند، اگرچه برخی افراد خانواده را نمی شناسند.

علل شایع مرگ عبارت هستند از:

1. پنومونی (ذات الریه) یا سایر عفونت ها
2. صدمات ناشی از زمین خوردن
3. عوارض مربوط به ناتوانی در بلع

جمع بندی

علت بروز هانتینگتون یک جهش ژنتیکی ارث پذیر در یک ژن به نام HTT می باشد. این اختلال یک بیماری با الگوی توارث اتوزومال غالب است، به این معنی که فرد برای ابتلا به این اختلال تنها به یک نسخه از ژن غیرطبیعی و معیوب نیاز دارد. والدینی که دارای یک ژن غیر معمولی و جهش یافته هستند، می توانند کپی غیر معمولی ژن یا نسخه سالم را به فرزندان خود طی دوران بعد از لقاح (یعنی تقسیمات سلولی) منتقل کنند. بنابراین، هر یک از فرزندان خانواده 50 درصد شانس به ارث بردن ژنی را دارند که باعث اختلال ژنتیکی می شود. موکدا تاکید می کنیم که اگر در معرض این بیماری یا انتقال آن به نسل آینده خود هستید، لطفا با مشاورین ژنتیک ما برای جلوگیری از اتفاقات آینده به طور رایگان صحبت کنید.

نویسنده و مترجم: دکتر سارا فرخی مشاور ژنتیک