ژن درمانی چه می کند؟
سرطان تخمدان کشنده ترین بدخیمی در بین زنان در کشورهای توسعه یافته است و علت اصلی آن تغییرات و جهش های ژنتیکی در ژن های بدن خانم ها می باشد. دلیل کشنده بودن سرطان تخمدان این است که خانم های مبتلا علائم خاصی را از خود بروز نمی دهند و همین موضوع مانع تشخیص زودهنگام می شود. به این ترتیب زمانی فرد متوجه وجود سرطان تخمدان می شود که بیماری اش عود زیادی می کند و مجبور است از درمان هایی مانند جراحی و شیمی درمانی استفاده کند که هر دو سخت و طاقت فرسا هستند. به همین علت است که به روش های درمانی جدیدی برای بهبود نتایج بالینی سرطان تخمدان نیاز است. یکی از متدهای نوین درمانی، ژن درمانی سرطان تخمدان می باشد و اخیرا شاهد خبرهای دلگرم کننده از موفقیت این روش بر روی حیواناتی مثل موش ها بوده ایم. به طور کلی پیشرفت در ژن درمانی باعث توسعه چندین استراتژی برای مقاومت در برابر سرطان تخمدان شده است.
ژن درمانی سرطان تخمدان یعنی چه؟
ژن درمانی روشی است که طی آن تلاش می شود تا ژن های موجود در سلول های بدن که موجب بیماری و یا تومورزایی تخمدان می شوند را کنترل کرده و بیماری فرد را درمان یا متوقف کرد. ژن ها حاوی DNA هستند و DNA ماده ای است که شکل و عملکرد بدن را کنترل می نماید؛ ژن هایی که به درستی کار نمی کنند می توانند باعث بیماری شوند. طی ژن درمانی برای درمان سرطان تخمدان، یک ژن سالم جایگزین ژن معیوب می شود یا یک ژن جدید را برای درمان بیماری یا بهبود توانایی سیستم ایمنی در مبارزه با این سرطان، به بدن وارد می نمایند. در حالت کلی ژن درمانی نوید درمان طیف وسیعی از بیماری ها مانند سرطان تخمدان، فیبروز کیستیک، بیماری های قلبی، دیابت، هموفیلی و ایدز را می دهد. با این حال محققان هنوز در حال مطالعه نحوه و زمان استفاده از ژن درمانی برای درمان سرطان تخمدان هستند و در حال حاضر در ایالات متحده آمریکا، ژن درمانی تنها به عنوان بخشی از یک کارآزمایی بالینی در دسترس است و کاربرد عمومی ندارد.
جدیدترین یافته ها در مورد ژن درمانی سرطان تخمدان
روش ژن درمانی سرطان تخمدان علائم دلگرم کننده ای را در درمان نمونه های حیوانی نشان می دهد. طبق یک مطالعه جدید که در مجله Proceedings of the National منتشر شده، تزریق یک ناقل ویروسی مخصوص ژن درمانی می تواند سطوح قابل قبولی از پروتئین های خاصی که مانع رشد تومورهای ناشی از سرطان تخمدان می شود را به صورت طولانی مدت ایجاد کند. دانشمندان و پزشکان دانشگاه ماساچوست امریکا یکی از مهمترین علل تومور تخمدان را کاهش بیان MIS دانستند؛ ماده مهار کننده مولر (MIS) پروتئینی است که در مردان باعث تشکیل بیضه و در زنان منجر به عدم تشکیل بیضه و تشکیل تخمدان، رحم، دهانه رحم، لوله های فالوپ و واژن به طور غیر مستقیم می شود. آن ها این طور توضیح دادند: “ما فرض کردیم از آنجا که سلول های سرطانی تخمدان هنوز گیرنده های MIS را بیان می کنند، چرا از MIS سالم برای هدف قرار دادن سلول های سرطانی تخمدان استفاده نکنیم؟” بنابراین مطالعه جدیدی را در این مورد آغاز کردند که خوشبختانه منجر به کسب نتایج زیر شد:
- مهار کننده MIS مانع از رشد سلول های سرطانی تخمدان می شود و مطالعات دیگر نشان می دهد که به نظر می رسد این سلول در مهار سلول های بنیادی سرطانی نیز به طور ویژه ای مفید است.
- هیچ شواهدی حاکی از وجود عوارض جانبی در اثر ژن درمانی با این متد برای سرطان تخمدان وجود ندارد.
- وکتور ویروسی به نام AAV9 که مسئول وارد کردن MIS به بافت بدن فرد بیمار است با ژنوم میزبان ادغام نمی شود، بنابراین هیچ خطری برای ایجاد اختلال در ژن یا ایجاد سرطان وجود ندارد.
- ژن درمانی نوین با استفاده از ناقل وبروسی AAV9 بسیار ایمن تر از ویروس های ژن درمانی است که قبلا مورد استفاده قرار می گرفته.
- AAV9 مستقیماً به تومور تخمدان آسیب نمی رساند و ابتدا در ماهیچه ها و سایر اندام ها بیان می شود (روشن می شود و شروع به فعالیت می کند) و خود بیمار را تبدیل به یک بیوراکتور برای تولید MIS می کند و در نهایت بر تومور تاثیر می گذارد و باعث از بین رفتن آن می شود.
کلام آخر
سرطان تخمدان یا به اختصار OC (Ovarian Cancer) با 238.700 مورد جدید ابتلا در سال و 151.900 مرگ، هفتمین سرطان شایع در بین زنان در سراسر جهان است. در کشورهای توسعه یافته نیز دومین سرطان شایع زنان (99.800 مورد جدید در سال) و کشنده ترین (65.000 مورد مرگ) است، زیرا غالبا OC در مراحل پیشرفته تشخیص داده می شود. بنابراین یافتن یک متد جدید، موثرتر و کم عارضه تر برای حفظ سلامتی و جان خانم ها مورد نیاز است و به این ترتیب روش ژن درمانی سرطان تخمدان در راس تحقیقات بالینی قرار گرفته است. این متد فعلا در سطح حیوانی در حال بررسی است و تا زمانی که تمام جوانب آن مشخص و ایراداتش رفع نشده باشد برای انسان مورد استفاده قرار نمی گیرد. با این حل پزشکان تصور می کنند که در نهایت از ژن درمانی به همراه شیمی درمانی برای ریشه کن کردن سرطان تخمدان استفاده شود.
نویسنده و مترجم: دکتر سارا فرخی مشاور ژنتیک
